Getuigen
Getuigen kunnen aanwezig zijn bij de voorbereidende taken en de taken na de eigenlijke stemming. Zij kunnen uiteraard aanwezig zijn tijdens de stemming zelf en de telling van de stemmen.
Een getuige maakt geen deel uit van het bureau. Een getuige kan dus niet deelnemen aan de beslissingen die het kiesbureau neemt. Hij kan wel eisen om geformuleerde opmerkingen in het PV te laten opnemen. De voorzitter mag niet weigeren om deze opmerkingen in het PV op te nemen.
Om als getuige te worden aangeduid moet men ofwel kiezer zijn binnen de kieskring, ofwel kandidaat.
Als een getuige opmerkingen heeft laten noteren in het PV, moet hij deze ook doorgeven aan de verantwoordelijke binnen de kieskring, zodat de verantwoordelijken van een kandidatenlijst – indien nodig – de nodige maatregelen kan nemen.
Het is de taak van de kandidaten om de getuigen te informeren van hun aanstelling. Dit is niet de taak van de voorzitter van het hoofdbureau.
Indien een getuige wordt aangesteld voor een bepaald stem- of telbureau, zal hij wel een brief ontvangen die hij moet voorleggen aan de voorzitter van het stem- of telbureau. De getuigen in de hoofdbureaus ontvangen dergelijke brief niet.
Vóór het begin van de verrichtingen mag de getuige vervangen worden door zijn plaatsvervanger en omgekeerd, maar hierna is een aflossing niet meer mogelijk.
Het is evenmin de bedoeling dat de getuigen het bureau voor lange tijd verlaten, omdat ze op deze manier niet kunnen attesteren dat alles goed (of minder goed) verlopen is.
De voorwaarden en wijze van aanstelling verschillen naargelang het bureau waar zij zetelen:
- In het kieskringhoofdbureau
- In het kantonhoofdbureau
- In de stem- en telbureaus
Kieskringhoofdbureau
In de akte van bewilliging kunnen kandidaten een getuige en een plaatsvervangende getuige aanduiden die de vergaderingen en de verrichtingen van het hoofdbureaus kunnen bijwonen.
Zo kunnen de getuigen de verrichtingen bijwonen met betrekking tot de voorlopige en definitieve afsluiting van de kandidatenlijsten zoals bepaald in art 119 en 124 van het KWB; de verrichtingen die betrekking hebben op de totalisatie van de stemmen en het verdelen van de zetels.
De getuigen mogen niet tussenkomen in de taken die de voorzitter moet uitvoeren ten gevolge
van de beslissingen van het bureau, zoals bijvoorbeeld het drukken van de stembiljetten.
De getuigen ontvangen geen aanstellingsbrief.
De getuigen moeten in het bezit zijn van hun eID en PINcode om het PV te kunnen ondertekenen.
Kantonhoofdbureau
In de akte van bewilliging kunnen kandidaten een getuige en een plaatsvervangende getuige aanwijzen.
De getuigen kunnen aan de vergaderingen van het kantonhoofdbureau deelnemen en kunnen aanwezig zijn op het moment dat de stembureaus worden toegewezen aan de telbureaus.
De getuigen in de kantonhoofdbureaus ontvangen geen aanstellingsbrief.
Het is de verantwoordelijkheid van het kieskringhoofdbureau om de kantonvoorzitters in te lichten over de identiteit van de getuigen in de kantonhoofdbureaus. Hiervoor bestaan geen standaardformulieren.
In geval van gelijktijdige verkiezingen kan één persoon worden aangeduid als getuige voor de drie kantonhoofdbureaus van één kanton. Hij/zij zal op de dag van de verkiezingen echter de verrichtingen in slechts één van de drie hoofdbureaus kunnen volgen.
De getuigen moeten in het bezit zijn van hun eID en PINcode om het PV te kunnen ondertekenen.
Stem-en telbureau
22 dagen voor de verkiezingen wordt bekendgemaakt waar de kantonvoorzitters de namen van de getuigen in ontvangst zullen nemen.
De aanwijzing gebeurt 12 dagen voor de verkiezingen door de voorzitter van de kantonhoofdbureaus op voordracht van de kandidaten. De aanstelling moet door één kandidaat worden ondertekend. Het is evenwel niet nodig dat deze kandidaat werkelijk de aanstellingsbrief indient bij de kantonvoorzitter. Een ieder kan dit doen. De akte van aanstelling moet evenmin door alle kandidaten van een lijst worden ondertekend. De handtekening van één kandidaat volstaat.
Het is niet nodig dat het hele kantonhoofdbureau hiervoor aanwezig is. De aanwezigheid van de voorzitter en secretaris volstaat. De getuige zal een aanstellingsbrief ontvangen ondertekend door de kantonvoorzitter. Hij zal deze moeten voorleggen aan de voorzitter van het stem- of telbureau waar hij als getuige zal zetelen.
Een kandidaat kan zoveel getuigen aanduiden als er stem- en telbureaus zijn in een kieskring. Hij kan hetzelfde aantal plaatsvervangende kandidaat aanstellen.
In geval van gelijktijdige verkiezingen kan een lijst die hetzelfde volgnummer gebruikt voor de drie verkiezingen maar één getuige en één plaatsvervangende getuige aanstellen voor de stem-en telbureaus.
De kiezers-getuigen zijn ertoe gehouden deel te nemen aan de stemming daar waar zij ingeschreven zijn op de kiezerslijst. Dit geldt niet voor de kandidaat-getuigen. Dit probleem stelt zich niet voor de getuigen van het telbureau.
Getuigen die in een stem-of telbureau zetelen kunnen ook in een hoofdbureau als getuige worden aangesteld.
De getuige moet in het bezit zijn van zijn aanstellingsbrief, zijn oproepingsbrief en zijn identiteitskaart.
De aanstellingsbrief moet niet worden bijgehouden.
De getuige controleert de (dat):
- samenstelling van het stembureau/telbureau;
- aflegging van de eed;
- dat de stembus leeg is;
- de stembiljetten;
- de stemhokjes, de potloden;
- de aanstiplijst juist wordt gecontroleerd en enkel toegelaten kiezers komen stemmen;
- een kiezer correcte toegang heeft tot de stemhokjes en zijn zijn/haar stemrecht er kan uitoefenen;
- een kiezer niet langer in een stemhokje blijft dan nodig is om zijn/haar stem uit te brengen;
- stembus na het afsluiten van de stemming juist wordt leeggemaakt en verzegeld;
- de stembiljetten juist en in de juiste enveloppe worden geplaatst;
- de geldigheid van de stemmen juist wordt nagegaan;
- de rangschikking, de telling en de berekeningen van de stemmen juist gebeurt.
De getuigen mogen in geen geval:
- een kiezer die begeleiding nodig heeft bijstaan bij het uitbrengen van zijn/haar stem;
- bepalen hoe de voorzitter zich hoort te gedragen;
- de stem van de kiezers proberen te beïnvloeden. Elke uiting van de getuigen die vergelijkbaar is met
- verkiezingspropaganda, is strikt verboden;
- apparaten zoals mobiele telefoons gebruiken in het lokaal;
- kiezers begeleiden naar hun stemhokje;
- stembiljetten in de stembus steken;
de verkiezingsdocumenten op een of andere manier wijzigen (behalve door hun handtekening!).