Europees Parlement

(Wettekst: Algemeen Kieswetboek en Wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezingen van het Europees parlement)

1. Verkiesbaarheidsvoorwaarden

Er zijn een aantal voorwaarden waaraan een kandidaat moet voldoen om zich verkiesbaar te stellen.

Op de dag van de kandidaatstelling moet u:

1. Belg zijn of onderdaan van een andere lidstaat van de Europese Unie.

2. Uw woonplaats hebben in één van de lidstaten van de Europese Unie.

Een Griek die in Estland verblijft, mag zich dus bijvoorbeeld in België kandidaat stellen voor de verkiezing van het Europees Parlement. Een Belg die in Italië verblijft, mag zich ook kandidaat stellen in België voor deze verkiezing.

Om in België verkiesbaar te zijn voor het Europese Parlement, moet een kandidaat op de dag van de verkiezing

3. Niet uitgesloten of geschorst zijn van het kiesrecht.

U bent niet verkiesbaar als:

• U krachtens artikel 492/1 van het Burgerlijk Wetboek uitdrukkelijk onbekwaam werden verklaard om uw politieke rechten uit te oefenen.
• U door een veroordeling voor een bepaalde duur uw kiesrecht niet mag uitoefenen.

4. Bent u onderdaan van een andere lidstaat, dan mag u op de datum van de verkiezing in uw staat van herkomst niet van het passief kiesrecht vervallen verklaard zijn.

⇨ U mag het recht om verkozen te worden in uw staat van herkomst niet hebben verloren.

5. Geen kandidaat zijn voor dezelfde verkiezing in een andere lidstaat.

6. De volle leeftijd van 18 jaar hebben bereikt.

2. Aantal kandidaten nodig voor een kandidatenlijst

Op 22 september 2023 heeft de Europese raad beslist dat het Europees Parlement voor de zittingsperiode van 2024-2029 720 zetels zal tellen. 22 zetels werden toegewezen aan België. Het Nederlands Kiescollege telt 13 zetels, het Frans Kiescollege telt 8 zetels en het Duitstalig Kiesollege telt 1 zetel.

De wet van 23 maart 1989 bepaalt ook dat een lijst kandidaat-titularissen én kandidaat-opvolgers moet tellen.

Een kandidaat-titularis, ook wel effectief kandidaat genoemd, is een kandidaat die bij de verkiezingen rechtstreeks verkozen kan worden. Een kandidaat-opvolger is een kandidaat die niet rechtstreeks verkozen kan worden. Hij kan wel een verkozen kandidaat-titularis, die niet daadwerkelijk kan zetelen, vervangen.

Niemand mag tegelijk kandidaat-titularis en kandidaat-opvolger zijn.

Elke lijst moet bovendien een minimum en maximum aantal kandidaat-titularissen en kandidaat-opvolgers tellen.

Minimum aantal kandidaten:

Je moet minimum één kandidaat-titularis aanduiden.

Er moeten minstens zes kandidaat-opvolgers zijn.

⇨ Elke kandidaten lijst moet minstens bestaan uit 7 kandidaten (één kandidaat-titularis en zes kandidaat-opvolgers)

Maximum aantal kandidaten:

Het maximum aantal kandidaat-titularissen per kiescollege is afhankelijk van het aantal inwoners in een kiescollege (dit is de naam voor een kieskring voor de Europese verkiezingen):

Colleges	Maximum Aantal kandidaat-titularissen
Nederlands Kiescollege	13
Frans Kiescollege	8
Duitstalig Kiescollege	1

Het maximum aantal kandidaat-opvolgers is afhankelijk van het aantal kandidaat-titularissen op uw lijst. Het maximum aantal opvolgers is de helft van het aantal titularissen, plus één (halve cijfers worden naar boven afgerond).

⇨ Het maximum aantal kandidaat-opvolgers is afhankelijk van het aantal kandidaat-titularissen, maar er moeten er minstens zes zijn.

Als u zich bijvoorbeeld kandidaat stelt in het Nederlandse kiescollege met het maximum aantal kandidaat-titularissen, nl. 13, is het aantal opvolgers minstens 6 en hoogstens 8  (13/2 +1). In de tabel die werd toegevoegd als bijlage 1, vind u meer voorbeelden.

3. Meervoudige kandidaturen

U kan zich enkel kandidaat stellen voor ofwel het Europees Parlement, ofwel de Kamer van volksvertegenwoordigers, ofwel één van de Gewest-of Gemeenschapsparlementen.

Kandidaten voor het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap vormen hierop een uitzondering en mogen hun kandidaatstelling niet combineren met die voor de Kamer van volksvertegenwoordigers, maar wel met een kandidaatstelling voor een ander Gewest- of Gemeenschapsparlement of voor het Europees Parlement (wet 6/7/1990).

4. Gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen

Bij de verkiezingen mogen de eerste twee kandidaten (titularissen en opvolgers) van elke lijst niet van hetzelfde geslacht zijn. Voor de andere plaatsen is er geen precieze en verplichte volgorde man-vrouw (het "ritssysteem" tussen man-vrouw is niet verplicht), doch de verhouding 50/50 voor de titularissen enerzijds en de opvolgers anderzijds moet steeds worden gerespecteerd.

5. Indiening kandidatenlijsten

Een kandidatenlijst kan online worden ingediend, via de toepassing MARTINE.

De toepassing gidst u door de wettelijke vereisten.

Indien een kandidatenlijst niet online wordt ingediend, kan u een voorbeeldformulier opvragen via het contactformulier of per post¹. Wij zullen u deze modelformulieren per post bezorgen.

Eens de voordrachtsakte aan de voorzitter van het kieskringhoofdbureau overhandigd is, kan de kandidaat zijn kandidaatstelling niet meer op geldige wijze intrekken, tenzij met de instemming van de ondertekenaars van de akte en van al zijn medekandidaten.

Een voordracht moet steeds de volgende gegevens bevatten:

1. De vereiste gegeven van de kandidaten

   • de naam;

     (De identiteit van een kandidaat die gehuwd of weduw(e) is, mag voorafgegaan worden door de naam van haar (zijn) echtgenoot of overleden echtgenoot).

   • de voornamen;

     De kandidaten kunnen een andere voornaam kiezen dan hun eerste voornaam, indien die andere voornaam, hun gebruikelijke voornaam is. Deze gebruikelijke voornaam kan dan op het stembiljet worden geplaatst.

     Volgende regels dienen hierbij te worden nagekomen:

     • er mag slechts één voornaam worden vermeld, een samengestelde voornaam moet beschouwd worden als één enkele voornaam;
     • de gekozen voornaam moet in principe vermeld zijn bij de opsomming van de voornamen in de geboorteakte;
     • Het hoofdbureau kan toestaan dat een kandidaat op het stembiljet wordt vermeld met een voornaam die niet voorkomt bij de opsomming van zijn voornamen zoals zij vermeld worden in zijn geboorteakte. In dit geval moet een akte van bekendheid worden voorgelegd. Deze akte kan worden opgesteld door een vrederechter, notaris of burgemeester (modelformulier (word)) 
     • De afkorting van een voornaam voorkomend in de geboorteakte (bvb. Fred voor Alfred of Frederik; Jef voor Jozef enz.) is toegelaten. De kandidaat vermeldt zijn volledige voornaam op de kandidatenlijst en verzoekt schriftelijk bij zijn kandidatuur de afgekorte voornaam te zetten op het stembiljet;
     • Het is vanzelfsprekend in de eerste plaats de zaak van de kandidaten zelf en van degenen die ze voordragen, in de voordrachtakte de naam aan te duiden, waaronder zij willen vermeld op het stembiljet.

   • de geboortedatum;
   • het geslacht;
   • de hoofdverblijfplaats;
   • het rijksregisternummer.

2. De voordrachtsorde van de kandidaten

   De voordrachtsorde van de kandidaten wordt bepaald hetzij door de schikking zelf van de namen in de akte, hetzij door een naast elke naam geplaatst rangnummer.

3. Het letterwoord dat boven de kandidatenlijst moet komen op het stembiljet

   Het letterwoord bestaat uit maximum 18 karakters. De specificaties van de karakters die kunnen worden gebruikt werden opgenomen in het Koninklijk Besluit van 24 september 2023. 

   Eenzelfde letterwoord kan worden gesteld, hetzij in één nationale taal, hetzij vertaald in een andere nationale taal, hetzij in een nationale taal samen met de vertaling in een andere nationale taal.

   Aan het letterwoord kan een bijkomend element worden toegevoegd dat de Europese politieke groep aanduidt waartoe de formatie beweert te behoren ; het geheel vormt één enkel letterwoord.

   Een concreet voorbeeld is PeerPoireFruit.

4. De kandidaten afkomstig uit een andere EU lidstaat moeten ook een individuele schriftelijke en ondertekende verklaring toevoegen, die volgende elementen bevat

   • de nationaliteit;
   • de geboorteplaats en -datum;
   • het laatste adres in de Lidstaat van herkomst;
   • de hoofdverblijfplaats;
   • de bevestiging dat de kandidaat geen kandidaat is in een andere Lidstaat;
   • de bevestiging dat het recht op kandidaatstelling in de lidstaat van herkomst niet is ontnomen door middel van een individuele rechterlijke of administratieve beslissing.

5. Ondertekening door elke kandidaat

   Elke kandidaat moet de voordracht van de kandidatenlijst ondertekenen. Met deze handtekening verklaren de kandidaten zich akkoord om zich kandidaat te stellen op een welbepaalde lijst en met de samenstelling van deze lijst.

6. Het mailadres en telefoonnummer van de kandidaat

   Deze gegevens zijn optioneel.

   Het mailadres en telefoonnummer zullen worden gebruikt om te worden doorgestuurd de griffie van de Kamer van Volksvertegenwoordigers, die deze gegevens nodig zal hebben om de verkozen verklaarde kandidaten na de verkiezingen te kunnen contacteren.

6. Bewilliging

Een voordracht moet steeds bewilligd worden. De bewilliging is onderworpen aan volgende vereisten:

1. Ondertekening door parlementsleden of kiezers

   De voordracht van de kandidaten moet ofwel ondertekend worden door parlementsleden (geval 1), ofwel door kiezers uit de kieskring (geval 2).

   In het eerste geval moet de voordrachtakte worden ondertekend door tenminste vijf aftredende parlementsleden. Hiermee worden personen bedoeld die de afgelopen legislatuur in het federaal Parlement (Kamer of Senaat) gezeteld hebben.
   Deze parlementsleden moeten tot dezelfde taalgroep behoren als de kandidaten van uw lijst.

   In het tweede geval is het aantal in te zamelen handtekeningen afhankelijk van het aantal inwoners van de kieskring waar u zal opkomen:

   Kieskring	Aantal handtekeningen
   Nederlands kiescollege2	5000
   Franstalig kiescollege3	5000
   Duitstalig kiescollege4	200

   Ook de kandidaten op de lijst mogen de voordrachtakte tekenen. Deze handtekeningen tellen mee voor het aantal in te zamelen handtekeningen.

   Deze handtekeningen van kiezers moeten ter controle voorgelegd worden aan de gemeentebesturen.

2. De gegevens van de personen die de voordracht zullen indienen

   Er zullen drie kandidaten moeten worden aangewezen die de voordracht kunnen indienen.
   Hun namen zullen in de bewilliging moeten worden opgenomen.

3. Verkiezingsuitgaven

   De kandidaten (titularissen en opvolgers) moeten zich ertoe verbinden, de wetsbepalingen inzake beperking en controle van de verkiezingsuitgaven in acht te nemen en deze bij de voorzitter van het kieskringhoofdbureau binnen 45 dagen na de verkiezing aan te geven. Zij verbinden er zich bovendien toe de herkomst van de geldmiddelen aan te geven en daarbij de identiteit van de natuurlijke personen die giften van 125 euro en meer hebben gedaan, te registreren, alsook de gegevens van de ondernemingen, feitelijke verenigingen en rechtspersonen die giften van 125 euro en meer hebben gedaan.

4. Getuigen

   De kandidaten kunnen getuigen en plaatsvervangende getuigen aanwijzen om de vergaderingen van het kantonhoofdbureau bij te wonen.

5. Taalverklaring

   Elke kandidaat zal zich op de dag van de indiening kandidatuur als Nederlandstalige, Franstalige of Duitstalige moeten aanmelden.

   Deze verplichting geldt voor alle kandidaten, ook voor onderdanen van een andere lidstaat van de Europese Unie.

6. Volgnummer

   Indien een kandidatenlijst een nationaal nummer heeft ontvangen, moet het gebruik van dit nummer worden aangevraagd.

   Indien een kandidatenlijst geen nationaal nummer heeft ontvangen, moet de toekenning van een volgnummer worden gevraagd.

7. Verklaring geen kandidaat te zijn in een andere lidstaat van de EU  

   De Belgische kandidaten die in een andere Lidstaat verblijven moeten verklaren geen kandidaat te zijn in een ander Lidstaat.

   De kandidaten die onderdaan zijn van een andere lidstaat van de EU verklaren niet tegelijkertijd kandidaat te zijn in een andere Lidstaat en niet te geschorst te zijn van het passief kiesrecht.

7. Plaats en tijdstip van kandidaatstelling

Indien een kandidatenlijst online wordt ingediend, kan dit ten laatste op zaterdag 13 april 2024, de zevenvijftigste dag voor de verkiezing, om 12 uur (een verplaatsing is dan niet nodig).

Indien een kandidatenlijst op papier wordt ingediend, kan dit op vrijdag 12 april 2024, de achtenvijftigste dag voor de verkiezing, tussen 14 en 16 uur en op zaterdag 13 april 2024, de zevenenvijftigste dag voor de verkiezing, tussen 9 en 12 uur in het collegehoofdbureau.

¹ Richt uw aanvraag tot de Algemene Directie Identiteit en Burgerzaken, Dienst Verkiezingen, Park Atrium - Koloniënstraat 11 , 1000 Brussel.
2 Te ondertekenen door inwoners van een Nederlandstalige of Brusselse gemeente.
3 Te ondertekenen door inwoners van een niet-Duitstalige Waalse gemeente of een Brusselse gemeente.
4 Te ondertekenen door inwoners van een gemeente van de Duitstalige Gemeenschap.

Europees parlement - Bijlage 1

Tabel met het aantal kandidaat-opvolgers naargelang het aantal kandidaat-titularissen

Opgelet: Deze tabel reikt tot het maximale aantal toegelaten kandidaat-titularissen, namelijk 12, zoals dit van toepassing is voor de Nederlandstalige kieskring. Als u een kandidatenlijst wenst in te dienen in een andere kieskring, mag u het maximumaantal kandidaten in die kieskring niet overschrijden (zie punt 2 hierboven).